Ustawą z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, wprowadzono do KSH nowy typ spółki kapitałowej – prostą spółkę akcyjną (PSA). Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, PSA jako nowoczesna niepubliczna spółka kapitałowa, dedykowana jest przede wszystkim dla innowacyjnych przedsięwzięć np. działalności typu start up. Należy jednak podkreślić, że przepisy nie ograniczają w żaden sposób, czy to podmiotowy czy przedmiotowy, zastosowania tego typu spółki do przedsięwzięć innego rodzaju.
CHARAKTER PROSTEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ
Prosta spółka akcyjna ma dwojaki charakter. Chociaż zaliczana jest do kategorii spółek kapitałowych, to ze względu na istnienie wielu cech spółki osobowej (prawo do indywidualnej kontroli spółki przez akcjonariusza, żądania wyłączenia akcjonariusza, żądania rozwiązania spółki przez sąd), mówi się o jej hybrydowym charakterze. Jednak biorąc pod uwagę posiadanie przez PSA osobowości prawnej, wyodrębnienie własnych organów oraz majątku, a także brak osobistej odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki, oczywistym jest określenie PSA spółką kapitałową.
POWSTANIE PROSTEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ
Zgodnie z art. 3004 KSH, dla powstania PSA konieczne jest zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego lub przy wykorzystaniu wzorca umowy wypełniając formularz umowy udostępniony w systemie teleinformatycznym oraz podpisując tenże formularz przy pomocy kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Następnie, do niezbędnych czynności należą ustanowienie organów spółki wymaganych przez ustawę lub umowę, wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego oraz wpis do rejestru. Można zauważyć, że przepisy regulujące powstanie PSA, są wzorowane na przepisach dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Bardzo istotna różnica dotyczy ostatniego z wymogów nałożonych przez art. 3004 KSH, czyli wniesienie wkładów na kapitał akcyjny (odmiennie do pozostałych spółek kapitałowych, w PSA nie istnieje kapitał zakładowy), a mianowicie brak obowiązku pokrycia całego kapitału akcyjnego przed zarejestrowaniem spółki. Powstanie PSA jest możliwe przy wniesieniu wkładu w minimalnej wysokości określonej ustawą, czyli 1 złoty. Całość wkładów, zgodnie z ustawą, powinna być wniesiona w ciągu 3 lat od dnia wpisu spółki do rejestru. Co więcej, nie wskazuje się wysokości kapitału akcyjnego w umowie spółki, dzięki czemu podwyższenie kapitału nie wymaga jej zmiany.
KAPITAŁ AKCYJNY
Kapitał akcyjny to novum w rozwiązaniach przy tworzeniu struktur kapitałowych spółek. Po pierwsze, jest on oderwany od akcji które, w odróżnieniu od innych typów spółek kapitałowych, nie reprezentują ułamka kapitału akcyjnego i nie mają wartości nominalnej (co oznacza, że ten typ spółki nie jest objęty zakazem obejmowania akcji poniżej ich wartości nominalnej). Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnego powiązania między tymi dwoma, gdyż wkłady, zarówno pieniężne jak i niepieniężne, w zamian za które obejmowane są akcje, przeznacza się na kapitał akcyjny. Wyjątkami są świadczenie pracy bądź usług i prawa niezbywalne które, choć mogą być wniesione jako wkład na pokrycie akcji do spółki, to nie na poczet kapitału akcyjnego, a jedynie jakiegoś innego wyodrębnionego w spółce kapitału. Łatwo zauważyć, że koresponduje to z celem dla jakiego dedykowany jest nowy typ spółki – osoba, która jest pomysłodawcą danego innowacyjnego przedsięwzięcia i narzędziem jakim dysponuje przede wszystkim jest zaplecze merytoryczne, może objąć akcje nie dysponując kapitałem. Warto również zaznaczyć, że akcje są niepodzielne oraz zdematerializowane (nie mają formy dokumentu).
AKCJE W PSA – CECHY CHARAKTERYSTYCZNE
Jedną z najistotniejszych cech odróżniających PSA jest fakt, że jej akcje nie mogą być przedmiotem obrotu zorganizowanego w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi. Są one jednak zbywalne zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 30036 KSH, a ich zbycie powinno nastąpić w formie dokumentowej pod rygorem nieważności czynności zbycia. Nabycie akcji następuje z chwilą wpisu nabywcy w rejestrze wraz z informacją o rodzaju, liczbie nabytych akcji oraz ich serii i numerów. Akcje uprawniają do wypłaty dywidendy.
ORGANY PROSTEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ
Reżim prawny dotyczący PSA jest łagodniejszy w zakresie uregulowania kwestii menedżerskich organów spółki. W spółce akcyjnej istnienie dualistycznego systemu nadzorująco – zarządzającego w postaci powołania zarządu i rady nadzorczej ma charakter obligatoryjny, natomiast PSA może uregulować tę kwestię odmiennie, ale nie musi. Ta forma spółki dopuszcza funkcjonowanie organów w systemie monistycznym tj. poprzez radę dyrektorów, która łączy w sobie funkcje obydwu ww. organów. Rada dyrektorów w ramach swojej wewnętrznej organizacji może powołać dyrektorów pełniących funkcje zarządcze lub nadzorujące. Dodać należy, że walne zgromadzenie to organ występujący w PSA, niezależnie od modelu funkcjonowania organów menedżerskich.
WADY I ZALETY PROSTEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ
Do niewątpliwych zalet opisanego typu spółki, należy szeroki zakres swobody akcjonariuszy w kształtowaniu uprzywilejowania akcji, czy powoływania organów nadzorczych spółki – o ile powołanie walnego zgromadzenia jest koniecznie, o tyle rada nadzorcza, czy rada dyrektorów już nie jest. Co więcej, akcjonariusze posiadają prawo do dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego, a także możliwość podejmowania uchwał przy pomocy środków porozumiewania się na odległość np. poczty elektronicznej.
Jeżeli natomiast chodzi o wady PSA, to należy zwrócić uwagę, że fakt dużego uelastycznienia przepisów pod wieloma względami, przede wszystkim możliwość ograniczenia organów spółki jedynie do Rady Dyrektorów, powoduje zwiększenie ryzyka związanego z działalnością i może zniechęcić potencjalnych inwestorów. Nie jest również możliwe stosowanie tzw. estońskiego CIT, tak jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych.
Niemniej jednak prosta spółka akcyjna jest bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem dla przedsięwzięć, którym dla rozkręcenia działalności brakuje kapitału.
